شوری خاک و اثرات آن بر رشد گیاه مخصوصا نخل خرما

شوری خاک و نخل خرما

بر اساس آمارنامه سال 2012 فائو، مقدار تولید خرما در جهان معادل 7548918 تن بوده است و کشور ایران با تولید 1066000 تن خرما رتبه دوم را بعد از کشور مصر به خود اختصاص داده و پس از مصر و ایران، کشورعربستان سعودي با تولیدي معادل 1050000 تن در مقام سوم قرار دارد. نخل خرما براي تولید یک کیلوگرم خرما به حدود 2 متر مکعب آب نیاز دارد.

گرچه نخل خرما تحمل بالائی در مقابل شرایط نامساعد آب و خاك دارد، اما بهترین نخل ها و بیشترین مقدار محصول، در خاكهایی که با آب شیرین آبیاري میشوند بدست می آید. در صورتیکه کم آبی براي مدتی طولانی اتفاق بیفتد، به تدریج برگهاي مسن آن خشک می شوند تا آب موجود در آنها به مصرف جوانه انتهایی برسد و این قسمت کمتر آسیب ببیند به این ترتیب گیاه خرما می تواند چندین سال به زندگی خود ادامه دهد.

اثرات شوری بر رشد گیاه

وقتی مقدار نمک در خاك افزایش یابد، غلظت نمک در خاك بالا رفته و ممکن است به حدي برسد که براي گیاه سمی شود. در این حالت، جذب آب توسط گیاه با مشکل مواجه میشود و حتی در صورتی که آب نیز در دسترس گیاه باشد، به سبب عدم توانایی گیاه در جذب آن، گیاه با مشکل مواجه خواهد شد. از طرف دیگر، حضور نمک زیاد در خاك سبب میشود عناصر تشکیل دهنده نمک، به سبب غلظت زیاد در خاك، جذب گیاه شوند و در بافتها ي گیاهی تجمع نمایند و موجب سوختگی بافتهاي گیاهی، به ویژه برگها شوند. حساسیت خرما به به شوري در مراحل مختلف رشد متفاوت است و معمولا وقتی درخت به سن باردهی برسد از این نظر پایدار میشود.

بر اساس دسته بندي مس هافمن نخل ابتدا در دسته گیاهان مقاوم به شوری و سپس در دسته گیاهان خیلی مقاوم به شوري قرار گرفت. بر این اساس، مقدار شوري خاك (عصاره اشباع خاك) براي اینکه عملکرد نخل شروع به کاهش پیدا کند (آستانه تحمل به شوري نخل) برابر با 4 دسی زیمنس بر متر در نظر گرفته شد و شیب کاهش عملکرد برابر با 6/3 درصد تعیین گردید. نخل خرما را میتوان بدون کاهش عملکرد با آب با شوری 7/2 دسی زیمنس بر متر آبیاری کرد مشروط بر آنکه شوری خاک بیشتر از 4 دسی زیمنس بر متر نباشد. اگر مقدار شوری خاک بیشتر از 4 دسی زمینس بر متر باشد باید آبشویی صورت گیرد.

برای تعیین نیاز آبشویی خاک مورد نظر لازم است خاک و آب آبیاری منطقه مورد آنالیز قرارا گیرند و سپس تحت آزمایشات آبشویی نیاز آبشویی خاک تعیین می گردد. آزمایشگاه آسا با بررسی تاثیر آب آبیاری بر شوری خاک طی آزمایشات و تست های تخصصی فرآیند زمانی شوری زدایی و همچنین نحوه انجام ان را مشخص می کند.

منبع: مدیریت تلفیثی حاصلخیزی خاک و تغذیه گیاه- یعقوب حسینی و همکاران- نشریه موسسه تحقیات خاک و آب- پاییز 1396