فیبر در خوراک دام

اهمیت فیبر و تاثیر آن در خوراک دام:

فیبرها معمولاً به ترکیبات گیاهی اطلاق میشوند که توسط آنزیم های دستگاه گوارش حیوانات شکسته نمیشوند. تعریف فیبر بسیار پیچیده میباشد، زیرا فیبر توسط دسته متفاوتی از ترکیبات با خصوصیات فیزیکی و شیمیایی مختلف ساخته شده است. هنگامی که فیبر در دستگاه گوارش حرکت میکنند و توسط میکرو ارگانیسم‌ های دستگاه گوارش تجزیه میشود، این خصوصیات بیشتر تغییر میکنند.

گیاهان دارای سیستم اسکلتی نیستند و برای حفظ یکپارچگی به دیواره سلولی خود متکی هستند. این ساختار بر مبنای ترکیبی از چهار گروه فیبری گیاهی ساخته شده است: سلولز، همی‌ سلولز، پکتین و لیگنین. سلولز همانند نشاسته پلیمری از گلوکز است که دارای ساختار بیوشیمیایی اندکی متفاوت است و باعث میشود که گیاه کاملاً توسط حیوانات قابل هضم نباشد. همی ‌سلولز در مقایسه با سلولز در مقادیر اندکی در گیاهان یافت میشود و از گروه های متفاوتی از پلیمر کربوهیدراتی حاوی قندهای متنوعی علاوه بر گلوکز همانند بتا گلوکان (جو) و آربینوزایلان (گندم) تشکیل میشوند. همچنین پکتین ها، گروهی از پلی ‌ساکارید متنوع، پلیمر طولانی از اسید گالاکتورونیک (اسید مشتق از گالاکتوز) هستند. در نهایت لیگنین‌ها ترکیب پیچیده ‌ای از پلیمرها هستند و نه از کربوهیدراتها بلکه از ترکیبات معطری همانند الکل کوماریل ، الکل سیناپیل و الکل کانفریل ساخته میشوند.

لیگنین‌ها توسط هیچ آنزیمی از حیوانات و یا حتی میکرو ارگانیسم ‌ها در دستگاه گوارش شکسته نمیشوند. برخلاف لیگنین که به عنوان مثال در کاه گندم فراوان است، بقیه فیبرها در خوراک دام میتوانند توسط میکرو ارگانیسم ‌های دستگاه گوارش تا حدودی مورد استفاده قرار گیرند.

فیبرهای محلول و غیر محلول در خوراک دام:

یکی از خصوصیات فیزیکی و شیمیایی که به شناخت ما از انواع مختلف فیبر کمک میکند حلالیت آنها در آب هست. به طور مثال پکتین به مقدار زیادی در آب حل میشود و تولید ژلی میکند که گرانروی در دستگاه گوارش را افزایش میدهد. در مقابل سلولز و لینگین در آب حل نمیشوند. فیبرهای محلول در آب هضم خوراک دام را کاهش میدهد چون آنزیم های گوارشی به راحتی جذب ژل نمیشوند. از سوی دیگر فیبر های نامحلول در خوراک دام سرعت عبور محتویات هضمی را افزایش میدهند و در نتیجه زمان اعمال آنزیم ها را بر مواد مغذی را کاهش میدهد. و این دلیلی است که فیبر در خوراک دام به مقدار زیاد به عنوان یک ماده مغذی منفی در نظر گرفته میشود. مقدار مناسب از ترکیب صحیح فیبر در خوراک دام نامحلول و محلول منجر به سلامت دستگاه گوارش میشود.

فیبرها در خوراک دام باعث تسهیل حرکت مواد غذایی در دستگاه گوارش می گردند و با چربی باند شده و از افزایش وزن جلوگیری می کنند.

فیبرهای قابل تخمیر و غیر قابل تخمیر در خوراک دام:

فیبرها در خوراک دام میتوانند به صورت کلی یا جزئی توسط آنزیم های گوارشی تحت اثر قرار گیرند یا بلعکس. فیبر در خوراک دام در بخش قابل تخمیر توسط باکتری ها به عنوان انرژی مورد استفاده قرار میگیرند. و بخش غیر قابل تخمیر فیبر در خوراک دام به همان صورت دفع میشود.

اثرات پربیوتیکی فیبرها در خوراک دام در حفظ سلامت میکروفلور دستگاه گوارش به عنوان جایگزین آنتی ‌بیوتیک‌ها در خوراک دام مورد توجه قرار گرفته است. در اینجا باید به این نکته توجه شود که مقادیر زیاد فیبرهای جیره‌ ای قابل تخمیر به دلیل افزایش ترشح آب در دستگاه گوارش میتواند منجر به اسهال شوند.

نیازهای حیوانات بر اساس کارکرد فیبر متفاوت است:

در حیوانات پیرتر، فیبر نا محلول فقط در شرایط تحرک روده مفید است، در حالی که نقش آن در کل تامین انرژی محدود است (فیبر قابل تخمیر). در حیوانات جوان، مسائل کمی پیچیده تر است. فیبر قابل حل برای کاهش سرعت عبور ماده هضمی در روده کوچک و در برخی شرایط خاص مورد نیاز است، درحالی که برای تضمین سلامت کلی روده الگوی تخمیر سالم باید وجود داشته باشد. به این ترتیب، ترکیب صحیح فیبر محلول و نا محلول نیازمند تعیین خاصیت هر کدام از گونه ها و سن آنها می باشد که این امر بسیار دشوار است، اما باید به این مورد توجه شود که این نسبت در حیوانات تقریبا سالم و ناسالم متفاوت است.