کلر زنی آب استخر

همانند آب اشامیدنی ، مهمترین و پرمصرف ترین ماده ی شیمیایی در گندزدایی آب استخرهای شنا ، کلر و مشتقات آن است . اما بر خلاف آب آشامیدنی که تنها تعداد معدودی از مشتقات کلر مجوز استفاده در گندزدایی را دارند ، از شمار بیش تری از ترکیبات کلردار در گندزدایی آب استخرهای شنا استفاده می شود . علاوه بر گاز کلر با خلوص بیش از 98 درصد ، هیپوکلریت سدیم ( آب ژاول ) و هیپوکلریت پتاسیم ( آب لابارک ) با خلوص 15-10 درصد ، هیپوکلریت لیتیم با خلوص 35 درصد و هیپوکلریت کلسیم (پرکلرین ) با خلوص 70-60 دصد که از مواد شیمیایی رایج در گندزدایی آب هستند .

 ترکیبات کلردار که  در گندزدایی استخرهای شنا استفاده می شوند: 

• کلر تثبیت شده : ترکیبی از کلر است که دارای اسید سیانوریک می باشد . این ماده ، کلر را در مقابل اشعه ی فرابنفش حفظ کرده و سبب دوام آن در استخر می شود .
• سدیم دی کلر: این ترکیب کلر تثبیت شده با خلوص 63/62 درصد را داراست . از نظرظاهری به شکل گرانول سفید رنگی است که به سرعت در آب حل می شود .
• تری کلر : این ترکیب با خلوص 89/90 درصد ، به صورت قرص ، گرانول و کلوخه موجود است . سرعت انحلال آن در آب کم و PH محلول آن حدود 3-2/8 است .

در حوضچه های درمانی و جکوزی ها به دلیل دمای بالای آب و اختلاط زیاد آن ، حفظ کلر باقمانده به دشواری ممکن است . در این اماکن شیوع بیماری های ناشی از باکتری های سودوموناس و لژیونلاپنومورفیلا مشاهده شده است . نگه داشت کلر باقی مانده در استخر شنا به مقدار 3-2 میلی گرم بر لیتر و در جکوزی ها 5-3 میلی گرم بر لیتر برای مقابله با این باکتری ها توصیه شده است . غلظت های بالای مواد آلی و نیتروژن آب نیز ضمن خنثی ساختن کلر باقی مانده ، زمینه رشد این باکتری ها را فراهم می آورد . بازچرخانی ، صاف سازی و کلرزنی آب با دز 3 میلی گرم بر لیتر سبب انهدام باکتری های سودوموناس و لژیونلا می شود .

لازم است در حوضچه های درمانی هفته ای یکبار آب تعویض شود و زمانی که آب کدر شده باشد ، نیاز به سوپرکلر نیاسیون آن است .باید توجه داشت که کدورت آب می تواند ناشی از تبخیر زیاد و یا افزایش محتوی جامدات محلول آن نیز باشد . در این حالت لازم است آب جدید برای رقیق سازی به حوض افزوده شود .

بر اساس استانداردهای ملی و بین المللی ، غلظت مطلوب کلر آزاد در آب استخر در محدوده ی 3-1 میلی گرم بر لیتر و در حوضچه ی پاشویه در محدوده ی 0.6 -0.2 درصد وزنی ( 6000-3000 میلی گرم برلیتر) است . شناگران باید پای خود را به مدت 15 ثانیه در حوضچه ی پاشویه نگه دارند . برای تهیه محلول های با درصد وزنی کلر از رابطه زیر استفاده می شود :

X= A*V*1000/B

در این رابطه X مقدار پرکلرین لازم بر حسب گرم ، A درصد محلول مورد نیاز ، B درصد خلوص پرکلرین مورد استفاده و V حجم محلول مورد نیاز بر حسب لیتر میباشد .

باید توجه داشت که بر اثر تابش خورشید ، تلاطم و واکنش آن با ادرار و عرق بدن ، از مقدار کلر آزاد کاسته و بر غلظت کلر ترکیبی آب افزوده می شود . برخلاف آب شرب ، وجود کلر آمین ها در آب استخر به دلیل تحریک چشم ( سوزش ) و بوی نامطبوع ، نه تنها مناسب نیستند بلکه نشانه ی زوال کیفیت آب استخر نیز به شمار می روند .احساس بی نامطبوع از آب استخر ، نشانه ی انهدام کلر آزاد باقی مانده و تشکیل کلر آمین ها است .گاز کلر نه منفجر شونده است و نه قابل اشتعال ، ولی سمی است و تنفس آن بسیار خطرناک است .

مهمترین اهداف کلرزنی آب استخر  :

1- گندزدایی

2- حذف مواد آلی ازت دار از جمله آمونیاک

3- کنترل مزه و بوی آب

4- حذف هیدروژن سولفید    

5- حذف آهن و منگنز

6- حذف رنگ آب

7- کنترل لجن و جلبک

8- کنترل باکتری های کاهش دهنده ی آهن ، منگنز و سولفات

9- به عنوان مادهی منعقدکننده جهت ته نشینی ذرات معلق

به طور مثال برای استخری با حجم کل 1000 متر مکعب و ابعاد 33 متر ، عرض 16 و عمق متوسط 1/9 متر مقدار کلر لازم حدود 5 کیلو گرم می باشد . این مقدار توصیه شده برای پودرهای هیپوکلریت 70% که در بیشتر استخرها از آن استفاده می شود ، درنظر گرفته شده است .

شوک کلر یا کلر زنی در حد اشباع :

یکی از روش های نگهداری دوره ای از آب استخر به شمار می آید . در این فرآیند مقدار کلر باقی مانده موجود در آب را به 4-2 برابر  مقدار اول آن افزایش می دهند .

شوک دادن به آب استخر عبارت است از :

افزودن ناگهانی مقدار زیادی کلر به آب استخر که برای از بین بردن باکتری ها ، جلبک ها ، ترکیبات حاوی نیتروژن و آمونیاک انجام می گردد .پس از شوک دادن به آب استخر تا زمانی که غلظت کلر به زیر 10ppm برسد، شناگران نباید وارد آب بشوند .

برخی متخصصان دوره زمانی مناسب انجام این کار را بصورت ماهیانه و برخی هر سه ماه یکبار توصیه می کنند . اما به عنوان یک توصیه کلی ، کلر زنی بیش از حد تنها باید در مواقعی انجام شود که مقدار آمونیاک یا اجزای خارجی موجود در آب بیش از حد معمول باشد ، یااینکه آب استخر بیش از حد معمول کثیف و مملو از جلبک یا خزه باشد .

میزان دوز شوک در آب استخرها در محدوده ی 15-10 ppm می باشد . 

چند تذکر درباره کلر زنی در حد اشباع:

- ایجاد شوک در استخر باید در مواقعی انجام شود که شناگران در استخر حضور نداشته نباشند .

- ایجاد شوک در استخر باید در هنگامی انجام گیرد که PH آب استخر در محدوده ی 7.8-7.6 باشد .

- برای کاهش مقدار کلر موجود در آب به اندازه ی 1ppm ، به ازای هر 10.000 لیتر آب میبایست 10 گرم تیوسولفات آمونیوم به آب استخر افزود .

مقاله مرتبط : ضدعفونی کردن استخر پرورش ماهی