ویژگی سالمونلا
عامل حدود 40%از مسمومیت های غذایی را به سالمونلا نسبت می دهند، سالمونلاها باکتری های میله ای کوتاه، گرم منفی، بی هوازی اختیاری، فاقد اسپور، متحرک با تاژکهای لرزان پیرامونی ( به جز سویه پلوروم و گالیناروم) می باشند.رشد بهینه این باکتری ها در دمای⁰C 37 و با PH=6-8می باشد.اعضای جنس سالمونلا بر اساس اپیدمیولوژی، نوع میزبان واکنش های بیوشیمیایی و ساختارآنتی ژن های O,H,Vi طبقه بندی می شوند. این باکتری های روده ای به سه گونه تقسیم می شوند که عبارتند از: سالمونلا تیفی، سالمونلا کلراسوِئیس و سالمونلا انتریکا.
انتقال بیماری در طیور:مهم ترین عامل انتقال بیماری مرغهای آلوده می باشندکه با استقرار باکتری در تخمدان و تولید تخم مرغهای آلوده ، عفونت را به نسل های بعدی منتقل می کنند. آلوده شدن تخم مرغها از طریق تماس پوسته با مواد و سطوح آلوده و نفوذ باکتری به داخل تخم مرغ نیز صورت می پذیرد.
انتقال در انسان :معمولا تمامی سویه ها برای انسان ها بیماریزا هستند اما سالمونلا انتریکا زیر گونه انتریکا سروتیپ انتریتیدیس ، که به اختصار به سالمونلا انتریتیدیس معروف است مهم ترین عامل ابتلا به به سالمونلوز منتقله از غذاست. این بیماری بیشتر در رابطه با مصرف گوشت ماکیان و تخم مرغ مطرح است. در ایران بیشتر مواد غذایی مسئول انتقال سالمونلا انتریتیدیس ، گوشت مرغ وتخم مرغ می باشند.
علایم بالینی و کالبد گشایی در طیور:در جوجه ها، مرگ جنین داخل تخم مرغ ، ضعف ، کم اشتهایی، کندی رشد، تورم پا و مفاصل ، پرهای آویزان ، هم چنین در مرغهای بالغ، کاهش اشتها ، کاهش تولید تخم مرغ، پرهای ژولیده ، تاج چروک وکاهش قابلیت باروری از جمله عوامل درگیری با سالمونلا می باشد.
علایم بالینی ابتلا به سالمونلا در کالبد گشایی در جوجه ها به صورت تورم طحال ، کلیه وکبد رنگ پریده ،هم چنین وجود دانه های سفید و خاکستری در ریه ها و سنگدان بروز می یابد. در طیور بالغ بدشکلی تخمدان پری هپاتیت، پری کاردیت و فولیکولهای رنگ پریده، اتساع سکوم ظهور می یابد.
علایم در انسان: شامل تب ، سردرد اسهال و استفراغ شدید است می باشد که این علایم در کودکان ، افراد سالخورده یا افرادی با نقص سیستم ایمنی شدید تر است.
حدت بیماری : سالمونلا انتریتیدیس دارای چندین عامل حدت می باشد که باعث افزایش قدرت بیماری زایی این باکتری می شود از جمله این عوامل می توان به وجود تاژک اشاره کرد این باکتری دارای دو تاژک نوع I , III است که در اتصال سالمونلا انتریتیدیس به سلولهای اپی تلیال دخالت دارند. تحقیقات نشان داده وجود تاژک در بروز و ظهور علایم بیماریزای سالمونلا انتریتیدیس نقش دارد.
ارزش تشخیصی سالمونلا انتریتیدیس : این باکتری می تواند در محصولات ماکیان ازجمله گوشت مرغ و تخم مرغ که دارای ظاهری سالم هستند وجود داشته باشد و به دنبال عمل آوری نادرست و مصرف آن ها به صورت خام و نیمه پخته باعث ایجاد بیماری شود. این بیماری به سهولت در بین گله های مرغ قابل انتقال است و از این طریق می تواند ضررهای اقتصادی جبران ناپذیری را به دنبال داشته باشد از سویی دیگر با توجه به جایگاه محصولات طیور به عنوان مواد غذایی سرشار از پروتئین و در عین حال ارزان در سبد کالای غذایی اقشار مختلف جامعه ، آلودگی میکروبی وانتقال بیماری مربوطه از این طریق تهدید عمده ای در رابطه با بهداشت عمومی است.
روش های تشخیص :
کشت میکروبی : روش های باکتریولوژیک برای جستجوی عفونتهای گله از نقطه نظر عملی زمان بر ، پر زحمت وگران است وبویژه وقتی شمار قابل توجهی نمونه ی مدفوعی که از نظر آماری ارزشمند باشند باید برای تایید قطعی عاری بودن گله از سالمونلا انتریتیدیس مورد آزمایش قرار بگیرند ، آزمایشات باکتریولوژیک ممکن است منجر به نتایج منفی کاذب شوند ، زیرا به دلیل حضور سایر سروتیپ های سالمونلا در گله ، ردیابی سالمونلا انتریتیدیس به راحتی امکان پذیر نباشد.
روشهای سرولوژی: آزمونهای سرولوژیک شامل روشهای الایزا، میکرواگلوتیناسیون ... می باشد در روشهای سرولوژیک ممکن است پرندگانی که پاسخ آزمایشهای سرمی آنها مثبت است ، دلیل واکنشهای متقاطع ما بین سویه های باکتریایی به باکتری سالمونلا آلوده نباشند و بر عکس پرندگانی که در مراحل اولیه ی آلودگی به سر میبرند و سالمونلا را به طور فعال دفع میکنند ، نتایج سرولوژیک منفی را نشان دهند.ممکن است جوجه ها آنتی بادیهای سالمونلا را به طور غیر فعال از راه کیسه زرده دریافت نمایند که نشانگر آلودگی گله مادر می باشد.
روشهای مولکولی : در طول سالیان اخیر استفاده از روشهای مولکولی به ویژه PCR و روشهای مبتنی بر آن در شناسایی حضور عوامل میکروبی در نمونه های مختلف جایگاه وِیژه ای یافته اند این روش ها در مقایسه با روشهای معمول تشخیص عوامل عفونی مانند کشت و روشهای سرولوژیک از دقت، حساسیت و سرعت بالایی برخوردار است. با تشخیص سـریع سـالمونلا انتریتیدیس بـه روش PCR در نمونه هاي مواد غذایی، نشان دادند که روش مولکولی PCRبهینـه شـده ،روشـی مناسـب جهت تشخیص سریع سویه هاي بیمـاریزاي سـالمونلا میباشد و میتواند به عنوان روشی جایگزین بـراي روشهـاي رایج و مرسوم به کار گرفته شود.
در آزمایشگاه آزمون سلامت آسا با استفاده از روش PCR ، ژن های کد کننده ی فاکتورهای بیماریزا را مورد هدف قرار داده و با طراحی پرایمرهای اختصاصی و صرف حداقل زمان ممکن نسبت به تشخیص سویه سالمونلا انتریتیدیس اقدام نموده ایم.
1-Harvey RA, Champe PC, Fisher BD, eds. Microbiology. 2nd editionPhiladelphia: Mosby; 2007. p.115-18
2-Moat AG, Foster JW, Spector MP, eds. Microbial physiology. 4th edition. New York: John Wiley & Sons; 2002. p.669
3-Emaddi Chashni, S.H., Hassanzadeh, M., Bozorgmehri Fard, M.H., and Mirzaie, S. 2009. Characterization of the Salmonella Isolates from Backyard Chickens in North of Iran, by Serotyping, Multiplex PCR and Antibiotic Resistance Analysis. Arch RaziIns. 64: 77-83
4- http://lms.bums.ac.ir/mod/forum/discuss.php?d=2887