بیماری مزمن تنفسی یا CRD در طیور چیست؟

بیماریهای ایجاد شده توسط ویروسها ، باکتریها ، انگلها و ترکیبات توکسیک در طیور امری عادی و شایع میباشد. به رغم آنکه بیماریهای کلینیکی به میزان خارج از کنترل ممکن است که اتفاق نیفتد ، سیستم ایمنی بدن پرندگان در اثر بیماری ضعیف شده و حساسیت آن به سایر بیماریها و حتی واکسنها سبب شکست واکسیناسیون و نتیجه ندادن آن در برابر بیماریهایی مانند نیوکاسل میشود .

عفونت مزمن تنفسی مرغ گوشتی  یکی از مهمترین عوامل مرگ میر در میان گله های مرغ های گوشتی است که توسط طیف وسیعی از عوامل ویروسی باکتریایی ایجاد می شود. عوامل ویروسی همچون ویروس بیماری نیوکاسل، ویروس برونشیت عفونی، ویروس آنفلونزای پرندگان، ویروس رینوتراکییت پرندگان، ویروس لارنگوتراکییت عفونی عوامل باکتریایی همچون باکتری E.Coli،اورنیتوراینوتراکیال، بیماری مایکوپلاسموز و مایکوپلاسما در طیور می توانند موجب تلفات در سطح مزرعه شوند. 

با وجود پیشرفت زیاد در رویه بیماری تشخیص ها ، واکسیناسیون و درمان ، CRD  بیماری مزمن تنفسی طیور یکی از مهمترین بیماریها در نواحی تولیدی طیور در دنیا میباشد .

بیماری مزمن تنفسی طیور  بسیار متغیر است و پیشگیری از آن تحت شرایط عادی مشکل میباشد .

مایکو پلاسما گالی سپتیکوم و مایکوپلاسما سینوویا دو گونه مهم و پر اهمیت در مبتلا کردن طیور میباشند . عامل ایجاد CRDبیماری مزمن تنفسی  نیز این دو بیماری میباشند . این بیماریها مسئول ایجاد خسارات گسترده می باشد که به آن اشاره خواهد شد . این گستردگی خسارت زمانی بیشتر میشود که این بیماریها در نواحی ایجاد بشود که بعنوان مثال یک گونه بیماری تنفسی ویروسی نیز وجود داشته باشد .

به رغم تمامی تلاشها و زحمات بسیار زیاد برای کنترل و ریشه کنی مایکوپلاسما طیور این بیماری مسئله ساز به وارد آوردن خسارتهای اقتصادی سنگین خود در گله های طیور ادامه میدهد .

CRD در وضعیتی که طیور به نوعی بیماری مبتلا هستند میتواند مشکل عمده ایی باشد زیرا :

سبب بروز استرس واکسیناسیون در گله میشود .

سبب بروز استرسهای ثانویه در گله میشود .

سبب ورود باکتریهای مهاجم ثانویه میشود .

علاوه بر آن ضرر و زیانهای سالیانه نیز به علت کم شدن تولیدات گوشت و تخم مرغ و پائین بودن قابلیت هچ تخم مرغها به گله وارد میشود .

در صورت نجات یافتن پرندگان و عدم مرگ آنها هزینه های درمانی ، این بیماری را به یکی از گرانترین و هزینه بر ترین بیماری پیش روی صنعت طیور تبدیل میکند .

عوامل و علل وقوع بیماری مزمن تنفسی طیور

عامل بیماری C.R.D مایکوپلاسما گالی سپتیکوم است که از خوصوصیات مهم آن 1- رشد این باکتری است، یعنی ظهور باکتری روی محیط کشت باکتری 10 روز طول می کشد 2- این باکتری دیواره ی سلولی ندارد در نتیجه نسبت به آنتی بیوتیکهایی مثل پنی سیلین و املاح تالیوم مقاومت است(پنی سیلین ها روی آن مؤثر نیستند). 3- کلنی های باکتری فوق العاده ریز هستند.

میزبانان  این بیماری عمده ی بیماری ماکیان و بوقلمون می باشد. که مایکوپلاسما گالی سپتیکوم در ماکیان بیماری C.R.D و در بوقلمون بیماری سینوزیت عفونی را ایجاد می کند.

نحوه انتقال بیماری مزمن تنفسی

انتقال به صورت افقی و عمودی است.البته انتقال عمودی مهمتر است.منشا عفونت در انتقال عمودی اویدکت گله مادر است.انتقال افقی از اهمیت کمتری برخوردار است زیرا مایکو پلاسما ها به عوامل فیزیکی و شیمیایی حساسیت دارند و زود از بین می روند-انتقال پرنده به پرنده دومین راه مهم پخش مایکوپلاسما میباشد .

علائم بیماری مزمن تنفسی طیور

علائم بالینی شامل کاهش اشتها-کاهش وزن بدن- عقب افتادگی از برنامه معمول رشد- سرفه و عطسه- کم شدن تولید تخم مرغ- افزایش از بین رفتن پاسخ بدن پرندگان نسبت به واکسیناسیون بر علیه بیماریهای ND و IB-صداهای تنفسی و تنفس با دهان باز مشاهده می شود- افزایش حساسیت پرندگان به استرسها و بخصوص به ترس-خروج ترشحات سرموکوسی از چشم و بینی و در این حالت صورت حالت پف کرده پیدا می کند.

علائم کالبد گشایی شامل قسمت های فوقانی تنفس در CRD درگیر می شود.در این حالت ترشحات یا اگزودای کاتارال در سینوسها و نای را خواهیم داشت.

علائم بالینی درCRDکمپلکس : علائم بالینی در این حالت علاوه بر علائم گفته شده در CRDشامل سیانوزه شدن تاج و ریش(بدلیل هپوکسی)بلع هواو مرگ در جوجه ها است.(علت مرگ در جوجه ها خفگی است(

علائم کالبد گشایی درCRDکمپلکس : علاوه بر علائم ذکر شده در مرد CRDوجود چرک پنیری در کیسه های هوایی-ضخامت و تورم کیسه های هوایی-پری هپاتیت-پری کاردیت و سالپنژیت(التهاب اویدکت)هم دیده می شود.

چگونگی تشخیص بیماری مزمن تنفسی در طیور:

سریعترین روش در جهت تشخیص بیماری، استفاده از روش (Serum.plate.Agglutination) S.P.A است. در این روش بر روی لام، یک قطره ی از سرم پرنده را گذاشته و سپس به آن آنتی ژن های مایکوپلاسما را اضافه کرده اگر در عرض کمتر از 2 دقیقه آگلوتنیاسیون (لخته شدن) رخ دهد، نمونه مثبت است یعنی گله به مایکوپلاسما یا C.R.D مبتلا است.

علائم ظاهری C.R.D تا حدودی شبیه به نیوکاسل است ولی البته در اینجا تلفات مانند بیماری نیوکاسل وجود ندارد . از علائم عمده بیماری سرفه و عطسه و خرخر کردن و گاهی آب آمدن از بینی است . در ضمن چشم ها حالت آبکی و بادکرده به خود می گیرند و سر بادکرده و اغلب خیال می کنند که طیور به کریزا مبتلا شده اند. در حالی که این حالت بیشر مربوط است به C.R.D نه کریزا، زیرا در کریزا صورت ورم می کند ، ضمنا" کریزا از 14 هفتگی به بالا بروز می کند. این تشخیص تفریقی C.R.D و کریزا می باشد.

روشهای جلوگیری از بیماری مزمن تنفسی طیور:

روش های زیر مانع ورود بیماری ها نمی شوند اما از گسترش آن ها جلوگیری می کند و از شدت آن می کاهد. اطمینان حاصل کنید همه پرندگان به طور صحیح واکسینه می شوند. برای بیماری های که ممکن است در منطقه رخ دهد یک رژیم دارویی مناسب را دونبال کنید.
در هر مزرعه پرورش یک سن پرنده داشته باشید. داشتن یک سن پرنده باعث می شود بیماری های اکتسابی کاهش یابد. پس از فروش دسته پرندگان، تجهیزات را کاملاً تمیز کرده و قبل از پرورش و شروع دوره بعدی، از بهداشت و سلامت محیط اطمینان حاصل نمایید.
پرندگان مرده را به طور صحیح بیرون بریزید. پرندگان مرده باید به سرعت بسوزانید و آن ها را دفین کنید. پرندگان مرده هرگز نباید خوراک گربه ها یا سگ ها شوند. پرندگان مرده که در اطراف مزرعه پخش شده اند می توانند از طریق پرندگان گوشت خوار، سگ ها، گربه ها و موش ها خورده شوند و تبدیل به عامل انتقال بیماری ها شوند.
پرندگانی که از مزرعه و مرغداری فرار کرده اند اگر بازگردند باید دور از دسته اصلی نگهداری تا از سلامت آن ها اطمینان حاصل شود. روزانه مزرعه و مرغداری خود را بازرسی کنید و از سلامت پرندگان خود اطمنیان حاصل نمایید. این چک کردن می تواند مانع از آسیب های جدی شود.

راههای درمان بیماری مزمن تنفسی در طیور:

درمان بیماری معمولا” با استفاده از آنتی بیوتیکیهای موثر بر روی مایکوپلاسما  در طیورصورت می گیرد که مهمترین آنها تایلوزین ،اسپیرامایسین، تتراسیکلین ،لینکومایسین، لکو مایسین می باشد .این داروها را می توان به صورت مخلوط با آب ، غذا و بعضی از آنها را به فرم تزریقی مصرف نمود . علائم ظاهری C.R.D تا حدودی شبیه به نیوکاسل است ولی البته در اینجا تلفات مانند بیماری نیوکاسل وجود ندارد . از علائم عمده بیماری سرفه و عطسه و خرخر کردن و گاهی آب آمدن از بینی است . در ضمن چشم ها حالت آبکی و بادکرده به خود می گیرند و اینحالت است که مرغدارها به آنها سر بادکرده می گویند و اغلب خیال می کنند که مرغهایشان به کریزا مبتلا شده اند. در حالی که این حالت بیشر مربوط است به C.R.D نه کریزا، زیرا در کریزا صورت ورم می کند ، ضمنا” کریزا از 14 هفتگی به بالا بروز می کند. این تشخیص تفریق C.R.D و کریزا می باشد.

بیماری های مشابه بیماری مزمن تنفسی طیور:

نیوکاسل :

نیوکاسل یکی از عفونت های شایع طیور می باشد و عموما به صورت ناراحتی های تنفسی و عصبی نشان داده می شود. ویروس بیماری نیوکاسل در خانواده پارا میکسوویریده قرار دارد ، این ویروس می تواند 200 گونه از پرندگان ، ماکیان، طوطی سانان، گنجشک سانان، اردک ، غاز ، مرغ ، کبوتر و گونه های دیگر را در بر گیرد. ویروس از طریق دستگاه تنفسی منتقل می شود و می تواند در میزبان مرده یا مدفوع آنها زنده بماند.

برونشیت :

برونشیت عفونی یکی از بیماریهای ویروسی است که در طیور هیچگاه نباید از آن غافل بود این بیماری مکررا در گله ها دیده می شود. با وجود این تمامی پرورش دهندگان از حضور آن آگاه نمی شوند. عامل این بیماری ویروسی از خانواده کرنا ویریده بوده همانند سازی این ویروس در دستگاه تنفسی و ادراری انجام می پذیرد و بنابراین هم سبب بروز بیماریهای تنفسی می شود و هم باعث کاهش کیفیت وکمیت تولید تخم مرغ می شود.این بیماری مخصوص ماکیان می باشد و با سویه های مختلف، بافت های مختلف اپی تلیال نای ، اپی تلیال مجرای تخم در دستگاه تولید مثل و حتی کلیه را درگیر می کنند. در زمستان بیماری فراوان تر و با تلفات بیشترهمراه است.مهم ترین راه انتقال ویروس از طریق Air Born است ،همچنین انتقال به صورت مکانیکی با افراد و وسایل نیز صورت می پذیرد.

گامبورو:

یک بیماری عفونی با تخریب لنفوسیت ها در طیور مشخص می‌شود. بیماری گامبورو عفونت ویروسی حاد فوق‌العاده مسری برای جوجه های جوان است. این بیماری یکی از مشکلات اساسی و اصلی پرورش طیور در دنیا می باشد. نکته قابل تامل اینکه نشانه های بالینی در آن تشخیص داده نمی شود. این ویروس در برابر بسیاری از ضدعفونی کننده ها مقاوم و حداقل به مدت چهار ماه در محیط مزرعه به صورت عفونت زا باقی می‌ماند.